Gazeteciler Cemiyeti tarafından düzenlenen Medya Konferansı'nın sonuç bildirgesi kamuoyuyla paylaşıldı. "Dijital Tekeller, Tehditler ve Arayışlar" başlıklı konferansta, dijital platformların ve yapay zeka uygulamalarının gazetecilik üzerindeki olumsuz etkileri ve çözüm önerileri masaya yatırıldı. Bildirgede, Google başta olmak üzere dijital platformların gazetecilik üzerinde kurduğu hegemonyaya dikkat çekildi ve bu durumun ifade özgürlüğünü kısıtladığı vurgulandı.

Dijital Sömürgeciliğe Karşı Ortak Mücadele

Konferansın sonuç bildirgesinde, ulusötesi dijital platformların haber görünürlüğü, reklam gelirleri, telif hakları ve internet trafiği konularında kurduğu tekelin, gazetecilik için ciddi bir tehdit oluşturduğu belirtildi. Yapay zeka teknolojilerinin hızla haber üretiminde ve dağıtımında etkin hale gelmesiyle birlikte medya sektörünün radikal bir dönüşüm sürecine girdiği ve bu durumun mevcut yapıyı sarstığı ifade edildi.

Bildirgede şu önemli tespitlere yer verildi:

• Dijital platformlar, ifade özgürlüğü ve toplumun haber alma hakkını şeffaf olmayan yöntemlerle kontrol altına alıyor.
• Tekelleşen arama motorları ve web tarayıcıları, kullanıcıları algoritmalarla yönlendirerek bağımsız gazetecilik ürünlerini görünmez kılıyor.
• Yapay zeka destekli arama sistemleri, haber ile medya ilişkisini koparma tehlikesi oluşturuyor.

Gelir adaletsizliği ve rekabet sorununa dikkat çekilen bildirgede, gazeteciler tarafından üretilen içeriklerden büyük kâr sağlayan teknoloji devlerinin medya kuruluşlarına ve gazetecilere herhangi bir telif ya da gelir paylaşımı yapmadığı vurgulandı. Türkiye'deki yasal boşluklardan ve meslek örgütlerinin dağınıklığından yararlanıldığı belirtilerek, dijital reklam gelirlerinin büyük ölçüde bu platformlara kayması nedeniyle bağımsız medyanın sürdürülebilirliğinin tehdit altında olduğu ifade edildi.

Çözüm Önerileri ve Çağrılar

Bildirgede, dijital tekellere karşı gazetecilik meslek örgütlerinin daha güçlü bir dayanışma içinde olması gerektiği vurgulandı. "Habercilik kooperatifleri" gibi yeni modellerle ekonomik bağımsızlığın sağlanması ve editoryal özerkliğin güçlendirilmesi gerektiği dile getirildi. Ayrıca, telif düzenlemeleri ve yasal reform çağrısı yapılarak, gazetecilik ürünlerinden doğan telif haklarının yasal güvenceye alınması ve büyük dijital şirketlerin gelirlerinden gazetecilere ve yayıncılara pay vermesinin zorunlu hale getirilmesi istendi.

Yerel Medya Deklarasyonu

Medya Konferansı kapsamında ayrıca, yerel medyanın sorunlarını ve taleplerini içeren kapsamlı bir "Yerel Medya Deklarasyonu" da açıklandı. Deklarasyonda, gazetecilik mesleğinin geleceği, özlük hakları, eğitimi ve dijitalleşme sürecinde yaşanan sorunlar ele alındı. Yerel medya çalışanlarının ekonomik ve mesleki koşullarının iyileştirilmesi, gazetecilik mesleğinin saygınlığının korunması için kapsamlı öneriler sıralandı.

Konferansta yerel medya çalışanlarının sorunlarına da değinildi. Gazetecilerin asgari ücret seviyesine mahkûm edilmemesi gerektiği belirtilirken, serbest gazetecilere yönelik telif desteklerinin artırılması gerektiği kaydedildi. Gazetecilik mevzuatının, devletin denetim aracı olmaktan çıkarılarak haberi ve gazeteciyi koruyan bir yapıya dönüştürülmesi gerektiği vurgulandı.

Sonuç olarak, Medya Konferansı'nın sonuç bildirgesi, dijital tekellerin gazetecilik üzerindeki etkilerine karşı somut çözüm önerileri sunarak, sektörün geleceği için önemli bir yol haritası çiziyor. Bildirgede yer alan çağrılar ve önerilerin hayata geçirilmesi, ifade özgürlüğünün korunması, bağımsız medyanın güçlendirilmesi ve demokrasinin sağlıklı işlemesi açısından büyük önem taşıyor. Tüm meslek örgütlerinin, medya kurumlarının ve kamu otoritelerinin bu bilinçle hareket etmesi bekleniyor.